آب مروارید چشم که در اصطلاح علمی به آن کاتاراکت گفته می شود می تواند خطرناک باشد و باعث کاهش بینایی یا کوری شود.
این بیماری اغلب در افراد مسن دیده می شود اما به دلایل مختلفی می تواند در کودکان و افراد جوان تر نیز وجود داشته باشد.
آب مروارید از جایی شروع می شود که عدسی چشم دچار تاری می شود و به مرور زمان تیره تر شده و شفافیت خود را از دست می دهد و بینایی فرد را دچار مشکل می کند.
خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در بیشتر موارد با جراحی کوچک و ساده درمان می شود.
آب مروارید یا کاتاراکت چیست؟
بیماری چشمی آب مروارید با کاتاراکت یعنی از دست رفتن شفافیت عدسی داخل چشم که نور از آن رد نمی شود و در نتیجه بینایی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد وبیمار دچار تاری دید و در بعضی موارد هم منجر به کوری می شود.
ابتلا به بیماری آب مروارید می تواند علت های مختلفی داشته باشد که از مهم ترین و شایع ترین آن ها می توان به کهولت سن اشاره کرد.
افرادی که دچار آب مروارید یا کاتاراکت هستند دیدشان شبیه به دید اجسام از پشت یک پنجره بخار گرفته است. یعنی محیط اطراف خود را تار و مبهم می بینند.
آب مروارید می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند اما نمی تواند از یک چشم به چشم دیگر منتقل شود.
این بیماری می تواند بر اثر نقصان مادرزادی یا ضربه به سر و چشم و افزایش سن اتفاق بیفتد. البته در بیشتر موارد در افراد بالای 44 سال این بیماری دیده می شود.
آب مروارید می تواند کارهایی مثل رانندگی به خصوص در شب، مطالعه و… را دچار مشکل کند.
این بیماری چشمی به تدریج رشد می کند و در اوایل بیماری فرد از نظر وضوح دید مشکلی ندارد اما با گذشت زمان، با تاری دید رو به رو می شود و اگر درمان نشود منجر به کوری خواهد شد.
آب مروارید یا کاتاراکت چه علائم و نشانه هایی دارد؟
همانطور که گفتیم آب مروارید بر اثر کدر شدن عدسی به وجود می آید.
کدر شدن عدسی در ابتدای بیماری می تواند نقطه ای باشد و بخشی از عدسی را درگیر کند اما با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، عدسی کدرتر می شود و نوری که از عدسی عبور می کند، منحرف می شود و در این حالت علائم شایع آب مروارید بروز پیدا می کند که عبارتند از:
- تاری دید و کاهش بینایی به خصوص در شب
- سفید شدن مردمک چشم
- حساس شدن به نور خورشید و نور لامپ
- احساس نیاز به نور بیشتر نسبت به سایرین برای خواندن و کارهای روزمره
- دیدن هاله در اطراف اجسام روشنایی
- بالا و پایین رفتن مکرر نمره چشم عینک یا لنز چشم
- اختلال در دیدن رنگ ها یا زرد دیدن رنگ ها
- از دست رفتن شفافیت عدسی و تاری دید
علائم و نشانه های آب مروارید مادرزادی
آب مروارید فقط در افراد مسن دیده نمی شود و می تواند دلایل مادرزادی داشته باشد.
این نوع از کاتاراکت اغلب بدون علائم است و سه ماه بعد از تولد یا در بعضی از موارد هنگام تولد عدسی چشم سفید می شود.
اگر نوزادی دچار آب مروارید باشد به مروز زمان علائم آن از سوی پدر و مادر قابل تشخیص خواهد بود.
علت ابتلا به کاتاراکت
کاتاراکت یا آب مروارید باعث کدر شدن عدسی چشم می شود و نور از آن رد نمی شود و یا مسیر نور منحرف می شود. در اثر عوامل متعددی رخ می دهد که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن (معمولن بعد از 44 سالگی به بعد اتفاق می افتد)
- ژنتیک و مادرزاد
- مصرف برخی از داروها مانند کورتون
- تماس مستمر و طولانی در آفتاب (اشعه فرابنفش)
- ابتلا به بیماری دیابت
- سوء تغذیه
- ضربه به چشم و عدسی
- ضربه به سر که باعث اختلال در روند تغذیه عدسی می شود
- برخورد با اشعه X یا یونیزه
- برخورد با با اشعه گامای ناشی از تلویزیون های قدیمی
چند نوع آب مروارید وجود دارد؟
بیماری کاتاراکت چند نوع مختلف دارد که هر کدام از لحاظ ظاهری با یکدیگر متفاوت هستند و می تواند مشکلات متفاوتی را هم برای بیمار ایجاد کند. انواع بیماری آب مروارید عبارتند از:
- کاتاراکت هسته ای:
این نوع از آب مروارید بر مرکز عدسی تاثیر می گذارد و به مرور زمان رنگ عدسی به رنگ زرد تغییر می یابد و میزان دید فرد کاهش پیدا می کند.
با گذشت زمان و پیشرفت آب مروارید ممکن است رنگ عدسی حتی قهوه ای رنگ شود.
تغییر رنگ در عدسی می تواند منجر به مشکل سایه های رنگ شود
- کاتاراکت کورتیکال:
این نوع از آب مروارید بر لبه های عدسی تاثیر می گذارد و با پیشرفت بیماری رگه های کدر شده عدسی به مرکز می رسند و برای راه عبوری نور از عدسی، اختلال ایجاد می کنند.
- کاتاراکت زیر کپسول خلفی:
این نوع آب مروارید بر پشت عدسی تاثیر می گذارد. به این صورت که کاتاراکت در زیر کپسول خلفی به صورت یک قسمت کوچک و مات که معمولن پشت عدسی چشم است (درست درمسیر نوری) ایجاد می شود.
سرعت پیشرفت این نوع آب مروارید نسبت به دیگر انواع این بیماری بیشتر است.
- کاتاراکت مادرزادی:
بعضی از افراد از بدو تولد با آب مروارید متولد می شوند و در سن کودکی این اختلال در آن ها رشد می یابد.
این نوع از آب مروارید می تواند ژنتیکی و یا همراه با عفونت داخل رحمی یا تروما باشد.
روش های تشخیص
زمانی که فرد دچار علائم این بیماری شد بایستی به چشم پزشک مراجعه کند، و او می توند با معاینه ی چشم بیمار وسعت و وجود آب مروارید را تشخیص دهد.
البته اختلالات دیگر چشمی نیز می تواند علاوه بر کاتاراکت بر کاهش وضوح دید و تاری دید تاثیر داشته باشد، مثل مشکلات پرده شبکیه و یا عصب بینایی.
در صورتی که فرد دچار این اختلالات باشد ممکن است بعد از جراحی، دید کاملی به دست نیاورد. همچنین در صورتی که این اختلالات در فرد شدیدتر باشد ممکن است بعد از عمل کاتاراکت دید فرد حتی بهبود هم نیابد.
چشم پزشک با بررسی وضعیت چشمان بیمار می تواند به او بگوید چند در صد بعد از عمل دید او بهبود می یابد.
برای تشخیص بهتر پزشک و اطلاع از میزان و وسعت وجود آب مروارید در چشمان بیمار پزشک بایستی با بررسی سوابق و علائم بیماری، آزمایش هایی را انجام میدهد که عبارتند از:
- معاینه حالت ظاهری چشم و چک کردن حرکت های چشم بیمار
- معاینه چشم با دستگاه اسلیت لامپ
- بررسی میزان قدرت بینایی
- بررسی عکس العمل مردمک های چشم بیمار نسبت به نور
- تونومتری ( فشار چشم اندازه گیری می شود، در صورتی که فشار چشم بالا باشد ممکن است علائم گلوکوم یا همان آب سیاه باشد)
- استفاده از قطره های چشمی که به گشاد شدن مردمک چشم بیمار کمک می کند و به پزشک اجازه می دهد تا تمامی قسمت های عدسی و شبکیه را بررسی نماید.
روش های پیشگیری
به طور کلی نمی توان گفت روش قطعی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری وجود دارد. اما در بعضی منابع آنتی اکسیدان ها مانند میوه ها و سبزیجات، در پیشگیری از بروز علائم آن بی تاثیر نیستند.
علاوه بر این عدم مصرف دخانیات، مشروبات الکلی ، قرار نگرفتن در معرض نور آفتاب به طور مداوم و اشعه ی فرا بنفش، اصلاح رژیم غدایی روزمره می تواند در پیشگیری از ابتلا به کاتاراکت موثر باشد.
درمان آب مروارید یا کاتاراکت چگونه انجام می شود؟
هنگامی که فرد بر اثر تاری دید به پزشک مراحعه می کند و تشخیص پزشک علت تاری دید وی بر اثر آب مروارید باشد، در صورتی که میزان آن کم باشد یا به اصطلاح هنوز نرسیده باشد، عینک طبی برای او تجویز می شود.
اما اگر بیماری رشد پیدا کرده باشد و عینک دیگر به بینایی فرد کمکی نکند، بهترین و موثرترین روش، عمل جراحی است.
این بیماری با روش دارویی درمان نمی شود و فقط جراحی کاتاراکت می تواند چشمان بیمار را مداوا کند.
عمل جراحی بسیار سبکی ادارد و در عرض چند دقیقه به صورت سرپایی و بی حسی انجام می شود.
دوران نقاهت کوتاهی دارد و پس از آن در بیمارانی که فقط مشکل آب کاتاراکت در آن ها دیده شده است، بلافاصله بینایی شان بهبود می یابد.
باورهای اشتباه در خصوص بیماری کاتاراکت چشمی
برخی از مردم متاسفانه درگیر شایعات بی اساسی از طرف افراد غیر متخصص می شوند و بی دلیل نگران ابتلا به این بیماری می شوند. برخی از این شایعات و باورهای غلط بدین شرح است:
- آب مروارید یعنی پرده ای روی چشم XXX
- آب مروارید نوعی سرطان است XXX
- نمی تواند از یک چشم به چشم دیگر منتقل شود XXX
- باعث کوری دائمی می شود XXX
- به دلیل کار زیادی چشم، ایجاد می شود XXX
- اشک ریزی چشم یعنی آب مروارید (آب آوردن چشم از علائم این بیماری است و ربطی به اشک ریزی چشم ندارد) XXX
در پایان باید بگوییم که آب مروارید بیماری خطرناکی نیست و به سادگی تحت یک عمل سرپایی و با بی حسی درمان می شود. دوران نقاهت کوتاهی دارد و در بیشتر موارد با جراحی به طور کامل درمان می شود.
با آرزوی سلامتی